Pek çok canlıda süt salgısında ve hayatın devamında önemli rol alan bir salgı bezi olan memenin hastalıklarında erken teşhis ve tedavi büyük önem taşıyor.
Meme hastalıklarının iyi ve kötü huylu olmak üzere ikiye ayrıldığını belirten uzmanlar, kötü huylu hastalıklar ve kanserdeki risk faktörlerine dikkat çekiyor. Uzmanlar, ailesel yatkınlık, özellikle anne tarafında meme kanseri hikâyesi olması, şişmanlık- obezite, fazla sigara ve alkol tüketilmesi ve uzun süre doğum kontrol hapları kullanımının risk oluşturduğunu vurguluyor. Tedavide her zaman için erken teşhisin önemini vurgulayan uzmanlar, “Memede 1 cm’lik kötü huylu kitle bile ortalama 20 yılda bu seviyeye ulaşır. Kişi kendi kendine muayene etmeyi öğrenmelidir. İki muayene arasında fark varsa soru işaretleri için doktora gitmelidir.” uyarısında bulundu.
Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. A. Murat Koca, meme hastalıkları ve cerrahisine ilişkin değerlendirmede bulundu.
Op. Dr. A. Murat Koca, pek çok canlıda süt salgısında ve hayatın devamında önemli rol alan bir salgı bezi olan memenin aynı zamanda kadınlarda kadınlığın ve estetikliğin bir göstergesi olduğunu söyledi.
Memenin pek çok hastalığı var
Meme hastalıklarında ilk olarak akla kanser hastalığı gelse de memenin çok farklı hastalıkları olduğunu ifade eden Op. Dr. A. Murat Koca, bunların çoğunluğunun iyi huylu olduğunu söyledi.
Meme hastalıklarının belirti ve türlerine göre iyi ve kötü huylu hastalıklar olmak üzere iki gruba ayrıldığını kaydeden Op. Dr. A. Murat Koca, memenin iyi huylu hastalıklarını şöyle sıraladı:
Kakao, çikolata ve yağlı gıdalar risk oluşturuyor
Meme Fibrokistik Değişiklikler: Nedeni kesin bilinmemekle ancak beslenme, hormonal, çevresel ve psikolojik etkenler ile bağlantılı olabilir. Kakao, çikolata, çok yağlı gıdalar risk oluşturabilir. 30 yaş sonrası daha sıktır ve iyi huylu meme rahatsızlıklarının 3’te 2’lik kısmını oluşturur. Kanserleşmesi olmaz ancak kanserle karıştırılabilirler. Fibrokistik değişim bazen başlangıç dönem meme kanserlerini maskeleyebilir. Muayene ve düzenli takipler çok önemlidir. Meme ultrason, mamografi ve meme MR teşhiste önemlidir. Gerekli durumda biyopsi yapılmalıdır. Ağrı, sertlik ve meme ucundan akıntı belirtileri gösterebilir. Genelde tedavi gerektirmemekle beraber, büyüklüğüne göre boşaltılması gerekebilir. Şüpheli veya komplike kistlerde mutlaka biyopsi yapılmalıdır. İyi bir diyet ve bazı ilaçlarla kistlerde gerilemeler olabilir.
Gençlerde ve hamilelikte daha sık görülür
Meme Fibroadenomu: Memenin ikinci en sık iyi huylu hastalığıdır. Kesin oluşum nedeni bilinmiyor. Gençlerde ve hamilelikte daha sık görülür ve menopoz sonrası küçülüp kaybolabilir. İyi huylu tümör olup kanserleşmez. İyi huylu olmasına rağmen bazen çok büyüyerek memede şekil bozukluğu ve ağrılar yapabilir. Tek veya çok sayıda olabilir. Düzgün sınırlı hareketli kitledir ve genelde ağrı yapmaz. Muayene, ultrason, mamografi, MR ile tanısı konulup düzenli takipleri yapılır. Kanserleşme olmamasına rağmen bazı kanserler fibroadenom gibi görünüp karıştırılabilir. Şüpheli durumda mutlaka biyopsi yapılmalıdır. Fibroadenom genelde tedavi gerektirmemekle beraber ailesel kanser hikâyesi varsa, büyüyorsa, 2cm üstünde büyüklüğü varsa ve hasta mutlaka tür tayini istiyorsa cerrahiyle çıkarılabilir. Fibroadenom alınsa bile yeniden oluşabilir. Düzenli takip mutlaka yapılmalıdır.
Mastit ve apse: Memenin iltihaplarıdır. Apsede iltihap bir yere toplanmıştır. Ağrı, kızarıklık, sıcaklık ve sertlik belirtisi verirler. Hamilelik ve süt verme döneminde en sık görülmektedir. Süt birikimi var ve meme başında çatlaklar oluşmuşsa ortaya çıkabilir. Muayene ve ultrason tetkikiyle tanı konulabilir. Tedavide, meme mutlaka boşaltılmalı ve ilaç tedavisi başlanılmalıdır ( antibiyotik, ağrı kesici ve lokal kremler). Tedavi uzun sürebilir. Hamilelik ve süt verme dönemi haricinde olan mastitlerde kötü huylu hastalıklar unutulmamalı ve biyopsi mutlaka yapılmalıdır.
Duktektazi: Memenin süt kanallarının genişlemesi durumudur. Doğum sonrası emzirmiş annelerde daha sıktır. Memeden akıntı, hassasiyet ve sertlik şikâyeti olabilir. İyi bir muayene ve ultrasonla teşhis konulur. Şüpheli veya düzelmeyen şikâyetler de mutlaka ameliyatla bölge çıkarılmalıdır.
Mama başındaki akıntıya dikkat
İntraduktal Papillom: Meme ucu arkasında süt kanalları içinde gelişip meme başından akıntıya neden olur. Bu akıntı kanlı, sarı, yeşil, bulanık olabilir. Sık orta yaşlarda görülüp, genelde iyi huyludur. Çevre yerleşimli ve çok sayıdaysa kötü lezyonlarla beraber olabilir. Teşhis: Muayene, radyolojik inceleme ve biyopsiyle yapılır. Tedavi: Tanı ve tedavi için Bulunduğu süt kanalları ameliyatla çıkarılmalıdır.
Meme yağ nekrozu Yaşlılık döneminde memeye darbe, iltihap sonrası gelişebilir. Şekil bozukluğu yaparak meme kanseriyle karışabilir. Kanserdeki gibi dokuda kireçleme görüntüsü vardır. Mamografi, Meme MR ve Biyopsi tanı koymada yardımcı olur. Tanı ve tedavide ameliyatla çıkarılıp patolojik incelenmelidir.
Meme Filloid tümör ( Sistadenoma filloides) Bir tür fibroadenom diyenler de veya başka gruba koyanlar da vardır. Çoğunlukla iyi huyludur ama nadiren kanser öncesi yapı / kötü huylusu da vardır. Fibroadenomla karışabilir ancak hızla büyüyüp memeyi kaplayabilir. Muayene ve ultrasonda tespit edilir. Mutlaka geniş olarak çıkarılmalıdır. Sonuç kötü huylu çıkarsa ek tedavi yapılmalıdır.
Lipoma ( yağ bezesi): Meme bölgesinde yağlı dokudan kaynaklanır ve iyi huyludur. Şüpheli durum varsa alınmalıdır.
Kötü huylu 4 hastalık
Op. Dr. A. Murat Koca, memenin kötü huylu hastalıklarını ise şöyle sıraladı:
- Duktal İnsitu Karsinoma
- Lobuler İnsitu Karsinoma
- Proliferatif Meme Lezyonu
- Meme kanseri
İyi huylu hastalıkların çoğunun nedeni bilinmiyor
Meme hastalıklarının risk ve nedenlerine ilişkin bilgi de veren Op. Dr. A. Murat Koca, “İyi huylu meme hastalıklarının çoğunun nedeni bilinmemektedir. Bazılarıysa vücudun gelişimi ve meme emzirme dönemiyle alakalıdır.” diye konuştu.
Ailede meme kanseri hikayesi dikkate alınmalı
Op. Dr. A. Murat Koca, memenin kötü huylu hastalıkları ve meme kanseri risk faktörlerini ise şöyle sıraladı:
- Kadınlarda ileri yaşlarda özellikle 50 yaş üstünde olunması (%75)
- Ailesel yatkınlık, özellikle anne tarafında meme kanseri hikâyesi olması
- Şişmanlık / obezite
- Fazla sigara ve alkol tüketilmesi
- Uzun süre doğum kontrol hapları kullanımı
- Doğurmamış veya geç hamilelik ve doğum yapanlar (30 yaş sonrası). Hiç emzirmemek.
- Menopozun normalden daha geç yaşlarda (55) olması.
- Menopozda uzun östrojen hormonlu ilaçlar kullanılması.
- Çok erken ilk âdetin olması nedeniyle fazla süre östrojen etkisi .(11y öncesi)
- Çok genç veya uzun süre ışın tedavisi (radyoterapi) / radyasyona maruz kalınması.
- Hayatın bir döneminde memede kanser görülüp tedavi edilmesi.
- Belli genlere sahip olmak: BRCA 1-2
- Meme dokusunun yoğun olması
- Hareketsiz bir yaşam tarzı olması ve aşırı yağlı ve dengesiz beslenilmesi
Bu sayılan etkenler meme kanseri riskini arttırmaktadır. Kanser daha sık görülmektedir.
Bu belirtilere dikkat!
Op. Dr. A. Murat Koca, meme hastalıklarının belirtilerini de aşağıdaki gibi sıraladı:
- Memede ele gelen kitle, sertlik
- Ağrı, hassasiyet
- Meme ucundan akıntı
- Yapı / şekil bozukluğu, büyüklük farklılığı
- Meme ucunda bozulma ve çöküklük ile renk değişikliği
- Memenin büyümesi ve dolgunluk
- Memede kaşıntı ve kuruluk, kızarıklık
- Memede yara
- Koltuk altında ele sertlik gelmesi.
Belirtilerin hastalığa göre değişiklik gösterdiğini kaydeden Op. Dr. A. Murat Koca, “Kötü huylu hastalıklarda kitle, şekil bozulması, akıntılar fazla görülürken; iyi huylularda sadece sertlik veya akıntı olabilir. Doğal yapısında olmaması gereken bir durum varsa mutlaka araştırılmalı ve uzmana danışılmalıdır.” uyarısında bulundu.
Kendi kendine muayene öğrenilmeli
Meme hastalıklarının erken dönem teşhisinin önemine işaret eden Op. Dr. A. Murat Koca, “Öncelikle kişi kendi vücudunu tanımalı ve kendi kendine muayene etmeyi öğrenmelidir. İki muayene arasında fark varsa soru işaretleri için doktora gitmelidir. İkinci olarak doktor muayenesi önemlidir. Yapılan iyi bir muayene olabilecek hastalıklar hakkında ön tanı verebilir. Üçüncü olarak radyolojik görüntüleme yöntemleriyle meme incelenmesi gerekir. Ultrason/ekografi, mamografi, meme MR tetkikleri ve biyopsi gibi yöntemler tanı konulmasında yardımcı olur.” dedi.
Tedavide erken teşhis önemli
Meme hastalıklarının tedavi yöntemlerine de değinen Op. Dr. A. Murat Koca, “Hastalığa göre tedavi yöntemi seçilir. Tedavide her zaman için erken teşhis çok önemlidir. Memede 1 cm’lik kötü huylu kitle bile ortalama 20 yılda bu seviyeye ulaşır. İyi huylu hastalıklarında semptomatik tedavi yapılabilir. İyi huylu dahi olsa büyüme meyilli ve belli bir ölçü üstünde olan kitleler cerrahiyle çıkarılır. Enfeksiyonlar ağrı kesici ve antibiyotikle tedavi edilebilir. Eğer apse denilen oluşum varsa drenajla boşaltılmalıdır. Semptomatik tedavi, cerrahi eksizyon veya drenaj ve meme kanser tedavisi yapılmaktadır.” diye konuştu.
EHA
